De maand november staat in het teken van longkanker. Belgische patiëntenvertegenwoordigers, gezondheidswerkers, academische centra, tal van nationale en regionale organisaties, en partners uit de farmaceutische sector bundelen nu de krachten. Zij lanceren een sensibiliseringscampagne via sociale media, waarin ze pleiten voor meer aandacht voor de ziekte. Belangrijke aandachtspunten zijn het sensibiliseren voor symptomen van longkanker, het verhogen van de kennis van longkanker en een beter begrip van de risicofactoren. Longkanker vertegenwoordigt 13% van het totaal aantal kankergevallen in België (1).

Rokers, maar ook niet rokers

Longkanker is de derde meest voorkomende vorm van kanker in België [1]. Toch hebben één op vijf mensen bij wie longkanker wordt vastgesteld, nooit gerookt [2]. Dit initiatief heeft zich gefocust op een sociale media campagne om het bewustzijn van longkanker te vergroten en moedigt het publiek aan om hun huisarts te raadplegen en zichzelf te laten controleren, vooral wanneer ze worden geconfronteerd met aanhoudende en onverklaarbare symptomen. Vroege diagnose en behandeling van longkanker kunnen immers de levensverwachting en levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren.

Risicofactoren en symptomen

Hoewel meer dan 80% van alle gevallen van longkanker in verband wordt gebracht met roken [2], ontwikkelen veel mensen die nooit hebben gerookt, longkanker. Naar schatting heeft 1 op de 5 mensen met de diagnose longkanker nooit gerookt. Er zijn immers veel factoren die tot longkanker kunnen leiden: levensstijl (roken, voeding), omgevingsfactoren (radon, arsenicum, steenkoolrook, asbest of andere kankerverwekkende stoffen, luchtverontreiniging), een familiale of persoonlijke voorgeschiedenis van longkanker, leeftijd (65+) en aanleg (COPD, longfibrose, hoofd-, hals- en slokdarmkanker of een vroegere radiotherapeutische behandeling van de borstkas voor lymfeklierkanker of borstkanker) [3, 4].

De laatste jaren wordt longkanker in toenemende mate in een later stadium vastgesteld. Meer dan vroeger nog negeren mensen symptomen, zoals onder andere aanhoudend hoesten, ademhalingsmoeilijkheden, pijn, vermoeidheid en gewichtsverlies [5]. Prof. Johan F. Vansteenkiste, hoofd van de kliniek van de respiratoire oncologie-eenheid van het UZ Leuven legt uit: “"Iedereen met longen kan longkanker krijgen. Het is essentieel om bij aanhoudende klachten zo snel mogelijk de huisarts te raadplegen. Door onverklaarbare symptomen te negeren en zich niet tijdig te laten controleren, verhoog je het risico op een mogelijke diagnose in een laat stadium.” Hij voegt hieraan toe: “Vroegtijdige opsporing kan de keuze van de behandelingsopties drastisch verbeteren, en daarom ook de kwaliteit van leven en de levensverwachting van patiënten.””

75% van alle longkankergevallen omvatten 3 soorten longkanker

Longkanker ontstaat uit cellen in de long die abnormaal gegroeid zijn en zich vermenigvuldigd hebben om een tumor te vormen. Afhankelijk van hoe deze abnormale cellen eruitzien, onderscheidt men twee vormen van longkanker. Kleincellige longkanker (SCLC) vertegenwoordigt ongeveer 20 tot 25% van de gevallen in België. Niet-kleincellige longkanker (NSCLC) 75 tot 80% van de gevallen [6]. Bij deze laatste vorm van longkanker onderscheidt men drie types: adenocarcinoom, plaveiselcel-longkanker (ook epidermoïd carcinoom genoemd) en grootcellige longkanker. Minder voorkomende types longkanker zijn pleomorfe, carcinoïdtumoren, speekselkliercarcinomen en niet-geclassificeerde carcinomen.

Vroegtijdige diagnose

Aan de hand van medische voorgeschiedenis, beeldvorming, laboratoriumonderzoek, biopsieën en biomarkeronderzoek kan een specialist longkanker diagnosticeren en bepalen of de kanker is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam. Sommige van deze tests helpen bij het bepalen van het stadium van de longkanker op het moment van de diagnose, zodat de zorgverlener meteen kan bepalen welke behandelingsopties het meest aangewezen zijn. Het classificatiesysteem van de tumoren (variërend van stadium I tot stadium IV) is gebaseerd op de grootte van de tumor, de mate waarin deze is uitgezaaid naar lymfeklieren, en of er een andere tumor in het lichaam is die in verband kan worden gebracht met de hoofdtumor in de long (metastase). Dit proces wordt ook wel TNM (tumor, knoop en metastase) genoemd.

Nieuwe behandelingsmogelijkheden

Vooruitgang in de wetenschap en lopende klinische proeven hebben geleid tot een breder scala van behandelingsmogelijkheden voor longspecialisten. De laatste 10 jaar zijn er nieuwe behandelingen bijgekomen zoals doelgerichte therapieën of immuno-oncologie, maar ook combinatietherapieën, naast de klassieke chemotherapie, radiotherapie en chirurgie. Bovendien is het belangrijk te benadrukken dat in België ondersteunende, palliatieve zorg beschikbaar is voor longkankerpatiënten in stadium IV. Dit mag niet verward worden met terminale zorg.

Nood aan meer steun voor patiënten met longkanker

De initiatiefnemers van de campagne, die tijdens de maand november zal lopen, wijzen ook op het feit dat patiënten en hun families meer steun kunnen gebruiken, maar ook de behoefte aan een sterkere vertegenwoordiging van longkankerpatiënten in België. Een sterkere vertegenwoordiging van patiënten kan ertoe bijdragen dat de zorg nog beter beantwoordt aan de noden van de patiënt. Daarom wil men met de campagne ook bestaande patiëntengroepen, die informatie en ondersteuning bieden aan mensen die leven met longkanker in België, een hart onder de riem steken. Paula Koper van ALK Positive Belgium getuigt: "Het was een enorme opluchting voor mij om in contact te komen met andere patiënten die de ALK+ genetische translocatie hebben die slechts in ongeveer 5% van alle longkankers voorkomt [7]". Ze voegt eraan toe: "We hebben deze groep opgericht omdat we snel beseften dat we niet in het typische profiel van longkankerpatiënten pasten en baat konden hebben bij de uitwisseling met lotgenoten die met dezelfde problemen te maken hebben, zoals stigmatisering, maar ook bijvoorbeeld ernstige vermoeidheid". Andere patiëntenorganisaties, zoals Vaincre (Brussel), richten zich op longkanker in het algemeen.

Informatiebronnen en ondersteuning

Voor meer informatie over longkanker, de oorzaken, symptomen, onderzoeken en behandelingen kunt u terecht op de speciale pagina's van de Stichting tegen Kanker of Kom op tegen Kanker. Patiënten en verzorgers die steun zoeken, kunnen terecht bij: VAINCRE, ALK Positive Belgium of LuCE (Lung Cancer Europe).

Over longkanker ‘awareness’ maand

Bewustwordingsmaand voor longkanker vindt jaarlijks in november plaats in vele landen over de hele wereld. Het moedigt mensen aan om het risico op longkanker te verminderen. Dit door het bewustzijn van symptomen en risicofactoren, de kennis rond longkanker en het belang van screening en vroege opsporing te bevorderen. Het is ook een moment om de aandacht te vestigen op het lopend onderzoek en de wetenschappelijke vooruitgang die wordt geboekt om meer behandelingsopties te bieden en zodoende uiteindelijk betere resultaten te boeken voor patiënten die met longkanker leven.

Over het initiatief

De partners die aan dit longkankerinitiatief hebben meegewerkt, hebben de ambitie om, gesteund door elk van de belanghebbenden, thematische prioriteiten te stellen in de strijd tegen longkanker. Door gebruik te maken van de samenwerking tussen patiëntenorganisaties, patiëntenvertegenwoordigers, beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg, het beleid en de industrie, wil het longkankerinitiatief die gebieden aanpakken waar de behoeften van patiënten het grootst zijn. De deelnemers die meewerkten aan de co-creatie workshop van dit initiatief omvatten patiëntengroepen (Vaincre, ALK Positive Belgium, LuCE), gezondheidswerkers & academische centra (UZ Leuven, UZ Gent, UCL - Saint-Luc, AZ Delta, AZ Vesalius), nationale & regionale organisaties (Stichting tegen Kanker, Kom op tegen Kanker, BeRS, AFBOT, LLCG) en farmaceutische industrie (AstraZeneca, Janssen, MSD & Roche).